Verlichting

Lumen is de som van al het uitgestraalde licht ongeacht de richting waarin het licht straalt. Lumen is, net als lux en candela, een zogenaamde fotometrische eenheid wat betekent dat er rekening wordt gehouden met het menselijk oog bij het bepalen van de hoeveelheid lumen die een lichtbron uitstraalt.

Dit is noodzakelijk omdat sommige mensen bepaalde kleuren beter zien dan andere. Als we één Watt vermogen in een lichtbron stoppen die één kleur uitstraalt van bijvoorbeeld 550 nm (groen), dan geeft deze lichtbron 683 lumen. Stoppen we deze zelfde hoeveelheid Watt in een lichtbron die 650 nm (oranje) uitstraalt, dan geeft deze lichtbron slechts 73 lumen.

Tussen verschillende tinten warm wit kan, bij dezelfde hoeveelheid Watt, al een groot verschil zitten tussen het aantal lumen. Naast het wattage is de kleurtemperatuur in Kelvin daarom dus ook belangrijk om mee te nemen.

Dit is ook een eenheid van lichtsterkte. De hoeveelheid lux zegt hoeveel licht (lumen) er op een bepaald oppervlak terecht komt. Eigenlijk zegt de luxwaarde daarom meer dan de hoeveelheid lumen. Dit is dan ook de reden dat richtlijnen op het gebied van licht het meest uitgedrukt worden in de hoeveel licht in lux die nodig is op een bepaalde plek. Je kunt alleen nooit van te voren exact aangeven wat de luxwaarde voor een armatuur is. Dit omdat dat in verband staat met de betreffende ruimte (afmeting, kleursamenstelling etc.).

Het verschil tussen lumen en lux is dus: lumen is de lichtsterkte van een lichtbron gemeten op 1 meter afstand van de lichtbron. Lux is de lichtsterkte gemeten op de werkplek.

De lux waarde is van belang om de juiste verlichtingssterkte te bepalen bij bepaalde werkzaamheden. Bij een bepaalde taak voldoet de ene verlichtingssterkte beter dan de andere. Voor precisiewerkzaamheden is veel licht wenselijk. Voor dentale werkzaamheden is in verhouding nog meer licht nodig; dit omdat de overgang van de lichtbundel van een operatielamp die de mond verlicht maximaal 10:1 dient te zijn zodat de ogen een acceptabele overgang hebben. Bij moderne dentale led operatielampen kan men de lichtsterkte instellen van 8.000 tot 55.000 lux.

De lux waarde wordt bepaald door het aantal candela’s. Het woord ‘candela’ is afgeleid van het Latijn en betekent kaars. Eén candala komt hierbij ongeveer overeen met de verlichtingssterkte van één gewone kaars. Eén lux komt overeen met de verlichtingssterkte van één candela op een oppervlak.

De luxwaarde kan worden gemeten met een luxmeter. Voor een te realiseren verlichte ruimte kan men de luxwaarde uitrekenen middels lichtberekeningsprogramma’s.

De luxwaarde dient op de werkplek gemeten te worden. De werkplek voor een tandarts is het midden van de hoofdsteun van de behandelstoel in werkstand (liggend).

Iedere ruimte stelt op basis van gebruik, afmetingen en kleuren van muren, vloeren en plafond andere eisen aan de verdeling en plaatsing van verlichting. Voor ruimte met een hoog plafond kan het raadzaam zijn om te kiezen voor directe en indirecte verlichting. Dit door een direct/ indirect armatuur af te hangen aan staaldraad waarbij het armatuur zowel naar beneden als naar boven schijnt. Via de reflectie van wanden en plafond krijgt men een juiste lichtverdeling waarbij de licht overgang geleidelijk wordt. Dentled panelen zijn voorzien van prisma’s welke zorgen voor een brede lichtspreidingshoek waardoor in veel gevallen ook hiermee een optimale lichtverdeling optreedt. Een optimale lichtverdeling kan omschreven worden als een geleidelijke overgang van lichtsterkte in een ruimte.

Natuurlijk daglicht is voor mens en dier het beste licht om goed te kunnen waarnemen. Daglicht hebben we immers nodig. De evolutie heeft ons in de buitenlucht gevormd tot de mens die de aarde nu bewoont. De mens is niet gemaakt om altijd binnen te leven, maar dat heeft zich voor een deel wel zo gevormd. Om in een onnatuurlijke ruimte zo goed mogelijk te kunnen functioneren en waarnemen is daglicht op de werkplek aan te raden.

De kleurtemperatuur vertelt ons iets over de lichtkleur die een lamp produceert. Deze wordt meestal uitgedrukt in Kelvin (K). Hoe lager de Kelvin-waarde, hoe roder het licht en hoe hoger de Kelvin-waarde, hoe blauwer het licht. Kaarslicht heeft bijvoorbeeld een lichttemperatuur van ongeveer 2000 Kelvin, een halogeenlamp zit meestal rond de 2800 à 3000 Kelvin en (volspectrum) daglicht op 5800/6500 Kelvin.

Dentled daglichtlampen zijn ledlampjes die daglicht simuleren. Deze daglichtlampen bevatten alle kleuren die in het natuurlijke daglicht voorkomen. Al deze kleuren/frequenties hebben in Dentled verhoudingen die bijna identiek zijn aan natuurlijk daglicht. De (CRI) kleurweergave of Ra is een gestandaardiseerde schaal van 0 tot 100. 100 staat hier gelijk met werkelijk daglicht. Het daglicht is een samenstelling van diverse kleuren van het volledige kleurenspectrum. De Ra-waarde duidt aan in welke mate de kleuren aanwezig zijn in de lichtbron. Ra 80 bevat dan 80 % van de kleuren, hierin kan bijvoorbeeld minder groen zitten dan bij een Ra 90. De RA waarde van Dentled is 93.5. Dentled noemen we daarom ook wel volspectrumdaglicht.

Omdat onze ogen zich niet hoeven aan te passen in een daglichtomgeving wordt de “oogtaak” aanzienlijk ontlast. Dit leidt direct tot minder energieverbruik van de betreffende tandarts mondhygiënist of tandtechnieker. Dentled verlichting wordt daarom als rustig, aangenaam licht ervaren ondanks de hoge luxwaarde die we ermee garanderen in een behandelkamer.

Daarnaast is daglicht ideaal voor kleurbepaling (u loopt in een winkel niet voor niets naar buiten om de kleur van een kledingstuk te kunnen beoordelen in het daglicht). Daglicht stimuleert ook de aanmaak van vitamine D.

We kunnen bij Led verlichting onderscheid maken tussen flikker-trillingvrije en niet flikker-trillingvrije Led verlichting. Wat is het verschil?

Niet trillingvrije led verlichting wordt aangestuurd met een (standaard) 50 Hz driver (50 knipperingen per seconde). Deze knipperingen nemen wij bewust of onbewust waar, waardoor onze ogen heel hard moeten werken om deze knipperingen te verwerken.

Veel mensen ervaren werken in licht aangestuurd met 50 Hz drivers als vermoeiend en krijgen last van branderige ogen en/ of hoofdpijn.

Bij de trillingvrije drivers is er sprake van aanzienlijk hogere Hertz die door ons niet meer is waar te nemen. Het licht is daardoor zeer constant, onze ogen nemen de knipperingen niet waar. Dit ontlast de oogtaak en bespaart enorm veel energie bij tandarts, mondhygiënist of tandtechnieker. Dit trillingvrije licht wordt daarom als rustig en prettig ervaren.